Dijital yayıncıların, telif haklarını korumak için Dijital Telif Yasası’nı bekleyişi sürüyor. Google’a karşı harekete geçen son ülke Kanada oldu. Çevrim İçi Haberler Yasası düzenlemesinin hayata geçirilmesi ile Google, Kanada’ya her yıl 74 milyon dolar ödemeyi kabul etti.
Konuyu değerlendiren Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Ali Murat Kırık, “Haber ve içerikler artık internet üzerinden okunuyor. 63 milyon kullanıcının olduğu bir ortamda emek hakkı korunmalıdır. Türkiye acilen bir Dijital Telif Yasası çıkarmalı. Benim haberimi kullanıyorsan kusura bakma ama bedelini ödemek zorundasın.” dedi. TBMM Dijital Mecralar Komisyon Üyesi Şebnem Bursalı ise, “Avrupa normlarında, yayıncılarımızın haklarını koruyacak bir yasayı ortak uzlaşı ile çıkaracağız. Üzerimize düşeni yapmaya hazırız.” diye konuştu.
ÇEVRİM İÇİ HABERLER YASASI
Kanada’da haziran ayının hemen başında Çevrim İçi Haberler Yasası çıkarıldı. Bill C-18″ sayılı Çevrim İçi Haberler Yasası’na göre; Google ve META, yayıncıların haberlerini kullanmasına karşılık belirlenen ücreti ödeyecekti. Bu yasa ilk meyvesini verdi. Kanada hükümeti, dijital yayıncılar için Google’dan her yıl 74 milyon dolar alacak. Kültürel Miras Bakanı Pascale St-Onge, Google ile anlaştıklarını duyurdu.
“TÜRKİYE’DE DE BİR AN ÖNCE YASA ÇIKMALI”
Türkiye’de dijital yayıncılık son yıllarda boyut atladı. İnternetin ve sosyal medyanın hayatımızdaki yerinin artması ile Fikri Sanat Eserleri Kanunu telif haklarını korumakta yetersiz kaldı. Dijital yayıncılar, telif yasasının koruyucu bir şemsiye olamamasının sorununu yaşıyor.
Sabah Gazetesi’nden Onur Şahanoğlu’na konuşan Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Ali Murat Kırık, “Türkiye’de bir an önce yasa çıkmalı. Kanada’da haziran ayında Çevrimiçi Haber Yasası çıkmıştı. Bu sayede Google’dan telif geliri almayı başardılar. Türkiye’de yayıncılar bir araya gelerek beklentilerini ortaya koymalı. Gerekirse uzmanlar eşliğinde çalıştaylar düzenlenmeli ve bu sorun gündemden çıkarılmalıdır.” dedi.
“İSTİHDAM ARTIŞINI DA SAĞLAYACAK”
Kırık, sözlerini şöyle sürdürdü:
Ortak bir uzlaşıya varılmalı. Talepler eşliğinde yasanın nasıl olması gerektiği belirtilmeli. Ödemenin nasıl olacağı, hangi şartlarda olacağı, kimlere kaç hit karşılığında ne kadar ödeneceği tartışmaya mahal vermeden yasada yer almalıdır. Bu yasa ile medyanın sürdürülebilirliğine katkı verilirken, sağlanacak gelirle istihdam artışları da sağlanacaktır. Bu da dolaylı olarak iletişim fakültesi öğrencilerine daha fazla iş olanakları oluşturacaktır. Bu açıdan baktığınızda da oldukça önemli bir yasa olduğunu düşünüyorum.
“DAHA FAZLA VAKİT KAYBEDEMEYİZ”
63 milyon insanın internet portallarını kullandığını, basılı medyanın artık dijitale evrildiği bir dönemeçte olunduğunu vurgulayan Kırık, “Gerçek şu ki, artık haberler dijital ortamlarda okunuyor. Basılı bir eser nasıl korunuyor ise, dijital bir eser de aynı şekilde korunmalıdır. Emeğin korunması gerekiyor. Haber, nerede üretildiği ile ilgili değil, nasıl üretildiği ile ilgilidir. Ülkeler bir bir bu yasayı hayata geçirirken, biz daha fazla vakit kaybedemeyiz.” ifadelerini kullandı.
“ ÖDEMEK ZORUNDALAR”
Kırık, Google’ın hatta META’nın iyi bir düzenleme ile bu ödemeleri yapmak zorunda olduğuna dikkat çekti, “Google, dünyada en çok para kazanan arama motoru. Milyarlarca doları, başka platformların içeriklerinden kazanıyor. Kusura bakmasınlar, bunun bedelini de ödemek zorundalar. Kanuni düzenlememize, ödememeleri halinde yaptırım olacağını da koymak zorundayız. Sosyal Medya ve Dezenformasyonla Mücadele Yasası’nı 2020 yılında nasıl çıkardıysak, bu yasayı da çıkarabiliriz.” dedi.
“ AB’DE UYGULANAN NEYSE ONU UYGULATMALIYIZ”
AK Parti İzmir Milletvekili ve TBMM Dijital Mecralar Komisyon Üyesi Şebnem Bursalı, Dijital Telif Yasası çalışmalarının titizlikle sürdüğünü, Türkiye’nin ihtiyacı olan bu yasayı çıkarmasının elzem olduğunu söyledi. Bursalı, “Avrupa Birliği’nde uygulanan ne ise Türkiye’de de onu uygulatmalıyız. Bu konuda titiz çalışmalar yürütüyoruz. Ciddi bir sorun olan telif konusu için Dijital Telif Yasası’nı ortak bir uzlaşı ile çıkaracağız. Yayıncılarımızın mağduriyetini engelleyeceğiz.” dedi.
“ SORUN CİDDİ VE BÜYÜKTÜR”
Dijital dünyadaki telif sorunu ve çözümü ile ilgili geçen hafta konuşan TBMM Dijital Mecralar Komisyon Başkanı Hüseyin Yayman şunları söylemişti:
Dijital Telif konusunda çok açık bir çifte standart var. Bunu asla kabul etmiyoruz. Emek kutsaldır ve saygı duyulmalıdır. Aksi takdirde medeniyetimizin kazanımları tartışmaya açılacaktır. Sorun ciddidir ve büyüktür.
“TOPLUMSAL BİR İHTİYAÇTIR”
Yayman da, birçok uzman gibi Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun yetersiz kaldığını kabul ederek, “Bu konuda maalesef bir düzenleme eksikliği var. Bizim telif hakları kanunumuz eskimiştir. üzerinden 70 yıl geçmiş olan bir kanundan bahsediyoruz. Bunun yeniden düzenlenmesi konusunda toplumsal bir ihtiyaç var. Bu konuda emek üreten, içerik üreten insanların ihtiyaçları var. Biz Dijital Mecralar Komisyonu olarak üzerimize düşeni yapmaya hazırız.” ifadelerini kullanmıştı.
SÖZLEŞME YAPILMALI
Yayman, haberi kullanan ile üreten arasında da bir anlaşma olması gerektiğine atıfta bulunarak, “Haberi, bilgiyi veya eseri üreten kaynak ile bunu ücret ödemeden kullanan ve çoğaltan uluslararası dijital platformlar arasında yeni bir sözleşme yapılmalıdır. Bu sözleşmenin adı dijital telif yasasıdır.” demişti.
POLİTİK TAVRIMIZ NET
Yayman, Avrupa Birliği ülkeleri ile Google arasında yapılan anlaşmaları hatırlatarak, “Politik tavrımız nettir; Almanya’da, Fransa’da, İngiltere’de, Avusturya’da, Amerika’da ne varsa Türkiye’de de bu olmalıdır. Dijital ağlar Berlin, Londra, Paris, Washington’da hangi dijital telif normunu uyguluyorsa Ankara’da da o normları uygulamalıdır. Avrupa Birliği normlarının işlemesi gerektiğini düşünüyoruz.” diye konuşmuştu.
BİRÇOK ÜLKE DÜZENLEME ÇIKARDI
Türkiye’de yaklaşık 70 yıl önce hayata geçirilen Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, günümüzde de telif hakları için geçerli kanun olarak kullanılıyor. İnternetin 2000’li yılların başından itibaren etkisini artırması ile bu kanunun birçok sorunu çözmekten çok uzak. Basılı yayın ve eserleri koruyan Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, dijital yayınları ve içerikleri korumaya dair bir madde içermiyor. Bu da, haberi üreten ile haberi kullanarak para kazanan arasında sorunlar yaratıyor. Birçok insan haberlere arama motoru Google üzerinden ulaşıyor. Google, arama parametrelerine göre haberleri insanlara servis ediyor. Ayrıca Google Haberler uygulaması ile de içerik üreticilerinin içeriklerini kullanıyor. Bu haberler üzerinden milyar dolarlar kazanan Google, dijital içerikleri üretenlere herhangi bir ödeme yapmıyor. Dünyada birçok ülke bunun haksızlık olduğu belirterek yasal düzenlemeler çıkardı. Google, yasal düzenlemeler sonrası bu ülkelerde haber üreticilerine ödemeler yapmaya başladı. Türkiye’de mevcut bir telif yasasının bulunmaması nedeniyle Google bir ödeme yapmıyor. Yayıncılar, Google’ın yasal düzenleme ile ödeme yapmaya zorlanmasını talep ediyor.
